Wat is biodiversiteit?
Met meer dan 1,9 miljoen gekende soorten dieren, planten, zwammen en micro-organismen en nog een veelvoud aan onontdekte soorten, krioelt de aarde van het leven. Van de diepste delen van de oceanen, tot op de hoogste bergtoppen en zelfs in je eigen achtertuin vind je organismen in duizenden kleuren en vormen! Die grote verscheidenheid aan leven wordt biodiversiteit (= verkorting van biologische diversiteit) genoemd. Dankzij biodiversiteit beschikken we over een uitgebreide waaier aan voedsel, energiebronnen, geneesmiddelen (zowel traditionele als moderne), wordt ons water gefilterd en onze bodem vruchtbaar gemaakt, geraken onze fruitbomen en andere gewassen bestoven, krijgen we zuurstof om te ademen en komt minder CO2 in de atmosfeer terecht zodat het broeikaseffect afneemt.
Door verdroging van de bodem, overbemesting, al te intensieve exploitatie, versnippering van de resten natuurgebied, enz. krijgen veel dier- en plantensoorten het moeilijk. Of ze verdwijnen gewoon. Het gaat met andere woorden niet goed met de biodiversiteit in Vlaanderen. Als we het verlies niet stoppen, zagen we bij wijze van spreken de tak af waarop we zitten. Vraag is wat je als particulier aan verdroging, vermesting, versnippering e.d. kunt doen. Weinig, dat klopt, maar er zijn andere, zeer haalbare en eigenlijk wel aangename ingrepen die een grotere biodiversiteit in de hand werken en daardoor het verlies gedeeltelijk compenseren. Alle privétuinen samen zijn immers goed voor een meer dan aanzienlijke oppervlakte, en hoe natuurlijker we die inrichten, hoe beter voor de biodiversiteit. (Wat vanzelfsprekend geen alibi mag zijn om van overheidswege geen maatregelen te nemen om het verlies aan biodiversiteit tegen te gaan …)
Goed, maar wat kan ik daar zelf aan doen?
-
Als je al eens begon met geen pesticiden en kunstmest meer te gebruiken in je tuin? Een natuurlijk evenwicht creëren en natuurlijke vijanden aantrekken voor plagen is niet alleen een duurzamere remedie dan allerlei producten sproeien, het schept automatisch meer biodiversiteit.
-
Trek veelzijdig leven aan door de planten die je gebruikt. Er zijn soorten (bijvoorbeeld met enkelvoudige bloemen (= 1 rij kroonblaadjes, geen dubbelbloemige cultivars)) die met hun nectar meer vlinders en andere insecten aantrekken dan andere. Denk ook aan plantensoorten waarmee rupsen zich voeden (pinksterbloem, look-zonder-look...). Meer insecten (zweefvliegen, sprinkhanen, libellen) lokken automatisch meer vogels, amfibieën enz. die ze oppeuzelen. Vogels trek je ook aan met heesters met stekels of doorns (meidoorn, sleedoorn), die hun een veilig onderkomen bieden. Soorten met bessen (lijsterbes, kornoelje, vlier) zijn nuttig om dieren onderweg, bijvoorbeeld trekvogels, van voedsel te voorzien. Streekeigen planten zijn uiteraard het best geschikt om inheemse fauna aan te trekken. Je vindt ze op specifieke beurzen of ter gelegenheid van een verkoop van aangepaste, streekeigen soorten voor hagen, houtkanten, vogelbosjes …
-
Durf structurele maatregelen te nemen in de tuin. Laat een stapel takken, snoeihout, bladeren enz. liggen waaronder kleine zoogdieren zich kunnen terugtrekken. Maai al het gras niet, zodat hier en daar vlinders kunnen verpoppen in de opgeschoten begroeiing. (Voor ‘verwildering’ hoeft u overigens niet te vrezen als je ieder jaar een ander plekje laat staan.) Creëer afwisseling in de tuin, structureer zowel verticaal (moslaag–kruidlaag–struiklaag–boomlaag) als horizontaal (gazon–border–vijver–fruittuin …) om kansen te geven aan zo veel mogelijk soorten die aan specifieke omstandigheden gebonden zijn. Nestkasten voor specifieke soorten en insectenkasten helpen uiteraard ook.
-
Leg indien mogelijk een natuurvriendelijke tuinvijver aan, een ideaal toevluchtsoord voor kikkers, padden en salamanders maar ook voor poelslakken, schaatsenrijders, libellen …
-
Geen plaats voor een tuin? Dan kan je nog altijd met klimplanten (bosrank, kamperfoelie, klimhortensia) e.d. een ‘geveltuintje’ aanleggen, een groene zonwering of een groendak. Dat geeft naast meer biodiversiteit ook een betere thermische en akoestische isolatie.
-
De hele tuin ondersteboven halen hoeft niet eens, want alleen al door bv. duurzame en milieuvriendelijke tuinmaterialen (zoals FSC-gelabeld hout of gelijkwaardig) te gebruiken werk je elders in de wereld het voortbestaan van een rijke biodiversiteit in de hand.
Initiatieven steunen
-
De achteruitgang en het herstel van de biodiversiteit volgen is geen nattevingerwerk. Een organisatie als Natuurpunt organiseert tellingen van o.m. vlinders, vogels en paddenstoelen. Neem eraan deel, zo help je het inzicht in fauna en flora van je streek bijstellen als uitgangspunt voor te nemen maatregelen. Noteerde je wel eens een interessante waarneming bij het werken, wandelen of genieten in de natuur? Geef het door op www.waarnemingen.be
-
Neem eens deel aan werkdagen in natuurgebieden, samen met andere vrijwilligers. Het is gezellig, gezond en schept meer biodiversiteit.
-
Bezoek opentuindagen en andere infomomenten om je licht op te steken bij mensen met ervaring.
-
Steek je handen uit de mouwen tijdens de paddentrek: padden en amfibieën moeten in het voorjaar vaak verkeerswegen oversteken tussen hun overwinterings- en voortplantingsplek. De beestjes overzetten garandeert hun voortbestaan.
-
Ga na welke maatregelen je gemeente neemt om bedreigde soorten te beschermen en hoe je daartoe een steentje kan bijdragen.